Το νόμισμα της Ελέας: Ένα πουλί θαλασσινό και ένα πουλί βουνίσιο!

Πάνε πολλά χρόνια που σχεδόν τυχαία άκουσα ένα παράξενο τραγούδι. Ένα τραγούδι για τον ήρωα του Σουλίου, το Μάρκο Μπότσαρη. Παράξενο γιατί ήταν ένα τραγούδι πολυφωνικό κι εγώ ως τότε δεν είχα ακούσει ποτέ ξανά τραγούδια πολυφωνικά. Και το άλλο παράξενο ήταν η απίστευτη εισαγωγή του τραγουδιού. Οι τρεις πρώτες λέξεις, το "ένα πουλί θαλασσινό"! Γραμμένο για το Σούλι που είναι χτισμένο στις κορφές των βουνών!

Κι ακούστε το παρακαλώ κι εσείς:


Ένα πουλί θαλασσινό λοιπόν, κι ένα πουλί βουνίσιο. Πέτρα, την πέτρα, περπατεί! Και λιθάρι το λιθάρι...

Το μοτίβο αυτού του περίεργου δίδυμου, του θαλασσινού πουλιού και του πουλιού του βουνίσιου, δεν είναι σπάνιο στη δημοτική μας μουσική παράδοση και μάλιστα ολόκληρου του ελλαδικού χώρου. Μια μουσική παράδοση στην οποία ούτως ή άλλως περιπλεονάζουν κάθε λογής πουλάκια, άλλοτε ξενιτεμένα, άλλοτε τρία, και γενικώς πουλάκια είναι και λαλούν, πουλιά είναι και λένε σε αμέτρητα τραγούδια του λαού μας.

Όμως τι δουλειά έχει το θαλασσινό πουλί σε τραγούδι που μιλάει για το Μάρκο Μπότσαρη;

Την παλιά μου απορία αναγκάστηκα να ξαναθυμηθώ όταν σχετικά πρόσφατα με απορία και πάλι πρόσεξα ένα νόμισμα:


Ένα νόμισμα χάλκινο του 360 π.Χ., το αρχικό νόμισμα που έκοψε η Ελέα, το πρώτο πολιτικό κέντρο της Θεσπρωτίας. Η Ελέα που είναι κι αυτή χτισμένη μακριά από τη θάλασσα και επάνω στα βουνά. Και με τα βουνά του Σουλίου πολύ κοντά της! Κι όμως στη μία όψη αυτού του νομίσματος υπάρχει τρίαινα! Κι από την άλλη, κι αυτό πια δημιουργεί περίεργους συνειρμούς με το τραγούδι του Μπότσαρη, έχει τον Πήγασο, το φτερωτό άλογο. Ένα ιδιότυπο δηλαδή πουλί βουνίσιο. Συντροφιά όμως με μια τρίαινα και άρα και με την αρμύρα του πελάγου.

Πιθανότατα οι αρχαιολόγοι και οι ειδικοί της μουσικής παράδοσης του λαού μας να έχουν τις δικές τους απαντήσεις και για τις παραστάσεις του νομίσματος και για το μοτίβο του θαλασσινού πουλιού και του βουνίσιου. Εγώ στην απορία μου μένω. Και στην περίεργη σύμπτωση.

Ένας λόγος παραπάνω που όλα αυτά συνηγορούν και για τις δικές μου περίεργες προσωπικές επιλογές να ακολουθήσω αν και καταγόμενη από ορεινό χωριό του δήμου Σουλίου το δρόμο της θάλασσας. Και δίχως να είμαι η μόνη ναυτικός από το μικρό χωριό μου. Που ούτε καν βλέπει τη θάλασσα όπως είναι κλεισμένο μέσα σε βουνά. Και να που είχα δίκιο κάποτε να λέω ότι με "έφταιξαν" οι καπετάνισσες από το Σούλι που πήγα να γίνω καπετάνισσα κι εγώ, θέλοντας να εξηγήσω τι δουλειά έχει μια βουνίσια στα καράβια.


Δίκιο έχουν επίσης να αποκαλούν τη Θεσπρωτία τόπο του πράσινου μα και του γαλάζιου!

Μας το φωνάζει ο τόπος μας με την απίθανη ακτογραμμή του, μας το φωνάζει η ιστορία μας και το έχει καταγράψει και η μουσική μας παράδοση. Πως εδώ τα θαλασσινά πουλιά σμίγουν με τα βουνίσια. Σμίξιμο που διευκολύνεται από τα δυο μεγάλα μας ποτάμια, τον Καλαμά και τον Αχέροντα. Ποτάμια που στην αρχαιότητα ήταν και τα δύο πλωτά και σε μεγάλο βάθος. Έτσι, όσο περίεργο και αν ακούγεται, μπορεί στα χρόνια του Θουκυδίδη να ήταν έρημος λιμήν η περιοχή του φυσικού λιμανιού της Ηγουμενίτσας, μα η Θεσπρωτία διέθετε τότε πολλά άλλα λιμάνια ποταμίσια! Τα Γίτανα και η Φανοτή δύο από αυτά στον Καλαμά.

Μα και η Ελέα, που το δικό της νόμισμα μας γέννησε την απορία και μας έκανε να ψάξουμε βαθύτερα το ζήτημα, είχε το δικό της λέει λιμάνι στις εκβολές του Αχέροντα και εκεί που σήμερα είναι η Αμμουδιά. Ταυτόχρονα μέσω του Αχέροντα και με βάρκες γινόταν η μεταφορά των εμπορευμάτων ως τα βάθη της ενδοχώρας. Να λοιπόν μια πιθανή εξήγηση για την παρουσία της τρίαινας στο νόμισμα της Ελέας. Η επιθυμία των Ελεατών να καταδείξουν πως είναι κυρίαρχοι και της στεριάς και της θάλασσας.