Η ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΤΗΣ ΦΡΑΣΙΚΛΕΙΑΣ

Αυτό ακριβώς αναφέρει στη βάση του αγάλματος κι αφήνει τον περαστικό θέλοντας και μη να μοιραστεί τη θλίψης της Κόρης και να πλημμυρίσει τρυφερά αισθήματα για το ψυχρό άγαλμα λες και κορίτσι αληθινό να είναι μπρος του.

Γράφουν ακόμη για εκείνη οι επίσημες αρχαιολογικές υπηρεσίες:

Το άγαλμα αυτό είναι από τα ωραιότερα δείγματα του τύπου της κόρης της αρχαϊκής γλυπτικής. Ξεχωρίζει για την καλή κατάσταση διατήρησης και το ζωγραφικό διάκοσμο του, που σώζεται σε αρκετά σημεία.

Πρόκειται για επιτύμβιο μνημείο, στο βάθρο του οποίου έχει χαραχθεί επίγραμμα με το όνομα της νεκρής Φρασίκλειας και το όνομα του γλύπτη που το φιλοτέχνησε, Αριστίωνα του Πάριου.

Η γυναικεία μορφή έχει ραδινό εφηβικό σώμα και λεπτά χαρακτηριστικά. Απεικονίζεται σε μετωπική στάση και ντυμένη με μακρύ χιτώνα, που φέρει εγχάρακτα και ζωγραφισμένα κοσμήματα. Με το δεξί χέρι ανασηκώνει το χιτώνα στο πλάι και με το αριστερό κρατάει ένα μπουμπούκι λωτού μπροστά στο στήθος. Τα μαλλιά της είναι περίτεχνα χτενισμένα, φέρουν στεφάνι διακοσμημένο με άνθη, ενώ η κεφαλή και τα χέρια στολίζονται με πλούσια κοσμήματα.**

Κι αν θέλεις την περιγραφή αυτή εικόνα να την κάμεις, να λάβεις υπόψη σου πως τα αγάλματα εκείνης της μακρινής εποχής που γέννησε και τη Φρασίκλεια, του 540 π.Χ. συγκεκριμένα, δεν ήταν άχρωμα όπως τα έχουμε σήμερα εμείς στα μουσεία μας. Έφεραν έγχρωμο διάκοσμο και μάλιστα η Φρασίκλεια διέθετε έναν από τους πλουσιότερους. Έχουν μάλιστα διασωθεί ίχνη χρώματος τόσα και τέτοια που οι ειδικοί να φτιάξουν στο χαρτί την παλιά μορφή της:


Για δες την με τι μπρίο και σκέρτσο προτείνει το μπουμπούκι του λωτού. Και πώς ναζιάρικα τραβάει το χιτώνα της, τον χειριδωτό, έτοιμη λες για υπόκλιση. Χάρη που δεν κατάφεραν τα χρόνια να σβήσουν έστω κι αν κατέστρεψαν την έγχρωμη μορφή της.

Εγώ, να ομολογήσω την αλήθεια, ούτε που είχα προσέξει μέχρι προχτές όχι μόνο τη χάρη και τις χάρες της Φρασίκλειας μα ούτε καν την ύπαρξή της καλά καλά. Ήτανε βλέπεις όλη μου η αγάπη μονόπλευρα δοσμένη στα άλλα μαρμάρινα κορίτσια, τις Κόρες της Ακρόπολης και προσπερνούσα πάντα βιαστική τούτη τη μοναχούλα του άλλου μουσείου. Μη σου πω ότι ενοχλιόμουν κιόλας με την παρουσία της - μια παραφωνία στην αντροπαρέα των κούρων... Τεράστιοι εκείνοι και γεροδεμένοι, λεπτεπίλεπτη και ταπεινή η καημενούλα η Φρασίκλεια. Αλήθεια λέγω πως αναρωτιόμουν κάθε φορά τι την θέλουν εκεί.

Κι όμως αυτή θα το άξιζε πιότερο από όλες τις άλλες μαζί. Και όχι από λύπηση. Γιατί και τη λύπηση την παραμέρισε η γνώση και έβαλε στη θέση της θαυμασμό απεριόριστο για την εκλεκτή της μοίρα. Έστω και μοίρα μετά θάνατο της άλλης κόρης, της συνονόματης του αγάλματος. Γιατί η ζωή και ειδικά για τη Φρασίκλεια, μπορεί να κράτησε λίγα μόλις χρόνια, μα ο θάνατος την αγκάλιασε για αμέτρητους αιώνες. Κι όσο η ζωή στάθηκε σκληρή μαζί της, τόσο ο θάνατος της χάρισε όσα η ζωή της αρνήθηκε!

Τι; Μα έναν σύντροφο! Ένα ταίρι. Μια παρέα!

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Λίγο ακόμη να κρατήσω αναμμένη την περιέργεια όσων τουλάχιστον σαν εμένα αγνοούσαν ως τα σήμερα τη Φρασίκλεια και την ιστορία της.

Σήμερα και κυριολεκτώ ήταν η μέρα που είχα ραντεβού με τη Φρασίκλεια. Και με τη συντροφιά της. Από τη στιγμή και τον τόπο η επόμενη φωτογραφία:


Η ... συντροφιά που σας έλεγα. Η συντροφιά της Φρασίκλειας!

Έϊ, πού κοιτάτε; Δεν είναι ούτε ο κύριος με μπλε πουκάμισο - το πολύ ανοιχτό - ούτε το κορίτσι με την άσπρη τσάντα ούτε το άλλο με τη βυσσινί μπλούζα. Αυτοί είναι μόνο κάποιοι λίγοι από τους σημερινούς επισκέπτες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Διότι αυτοί περαστικοί ήταν, πέρασαν, θαύμασαν, έφυγαν... Οι αληθινοί όμως σύντροφοι μένουν δίπλα σου το κάθε λεπτό. Ακόμη κι όταν τα φώτα σβήνουν. Τότε που στο σκοτάδι ξυπνάει η αληθινή ζωή του μουσείου και μυστηριακές φωνές, τέτοιες που μόνο οι αλαφροΐσκιωτοι γροικούν και νιώθουν, πλημμυρίζουν τις σκοτεινές αίθουσες...

Εκεί και τότε - και είμαι απόλυτα σίγουρη, η κόρη Φρασίκλεια, δοξάζοντας το ίδιο της το όνομα, γράφει στον αιθέρα τους ωραιότερους στίχους που ειπώθηκαν ποτέ. Για ποιον; Μα για ποιον άλλον; Τον είδατε κιόλας. Δεν τον είδατε;

Ναι, για τον ομορφονιό που στέκει πλάι της μιλώ.


Κι εσείς μη βιαστείτε να μιλήσετε για καλπάζουσα φαντασία. Ξέρω, σας λέω, πια. Δε μιλώ στον αέρα...

Είναι αυτός που οι θεοί της στέρησαν όσο ζούσε και της χάρισε ο θάνατος και οι ... άνθρωποι.

Μα αρκετά θαρρώ σας παίδεψα. Και ήρθε η ώρα να δώσω εξήγηση σε όσα ισχυρίστηκα. Και όχι με λόγια. Με εικόνα:


Τι έχουμε εδώ; Μα την απάντηση. Και την απόδειξη...

Έχουμε ό,τι αντίκρυσε ο αρχαιολόγος Ευθύμιος Μαστροκώστας στις 18 Μαΐου 1972. Στην νεκρόπολη της Μυριννούντος και νυν Μερέντας της Αττικής. Μόλις 40 εκατοστά!!! κάτω από την επιφάνεια της γης.

Εκεί ακριβώς βρισκόταν για αιώνες η Φρασίκλεια. Και δίπλα της και αντικρυστά ο ίδιος νέος που τώρα στέκει στο διπλανό βάθρο του μουσείου. Ο Κούρος της Μερέντας.

Και προσέξτε. Προσέξτε παρακαλώ τα χέρια τους. Κομμένα... Και η Φρασίκλεια χωρίς το άνθος του λωτού.

Μετά λοιπόν τους αρχαιολόγους ανέλαβαν οι συντηρητές των έργων τέχνης την αποκατάσταση των δύο γλυπτών και τη συγκόλληση όσων τμημάτων βρέθηκαν κομμένα. Αυτοί ξανάδωσαν και στη Φρασίκλεια το λωτό της!

Δεκάδες επιστήμονες και τεχνίτες εργάζονται για να φτάνουν τα αρχαία αγάλματα από το σημείο της ανακάλυψης στις αίθουσες των μουσείων. Ανάμεσά τους και εκείνοι που με τα σύγχρονα επιστημονικά μέσα υπολογίζουν την ηλικία του κάθε αγάλματος.

Η Φρασίκλεια, η αληθινή κόρη Φρασίκλεια, πρόλαβε να ζήσει στην πιο αψηλή στιγμή των ελλήνων. Πριν ακόμη σημάνει η πτώση. Πριν το 476 π.Χ.

Η μαρμάρινη όμως Φρασίκλεια, η από μάρμαρο της Πάρου κατασκευασμένη, έμελλε να ζήσει και μετά. Τότε που το σώμα της χώρας τραυμάτισαν και απείλησαν τα Μηδικά και οι Μήδοι...

Εκείνη λοιπόν την εποχή, στους Περσικούς πολέμους, όπως εικάζουν εκ των άλλων ευρημάτων οι αρχαιολόγοι, γύρω στα 490 με 480 π., οι κάτοικοι Μυριννούντος δε νοιάστηκαν να προστατέψουν μόνο τα δικά τους κορίτσια. Ίδια νοιάστηκαν και το μαρμάρινο κορίτσι. Το πήραν από τον τάφο που στόλιζε και σήμαινε και το "έθαψαν" στη γη. Να γλιτώσει από τη βάρβαρη μανία των εισβολέων.

Δίπλα της ακριβώς ξάπλωσαν και τον Κούρο. Λες και η μοίρα άκουσε επιτέλους το παράπονο της κόρης. Πως οι θεοί δεν της επέτρεψαν να προλάβει να παντρευτεί... Και της πρόσφεραν επιτέλους έναν σύντροφο! Να μη φοβάται εκεί μέσα, στην κρύα αγκαλιά της γης...

Σχεδόν 25 αιώνες κράτησε ο ύπνος τους. Ώσπου τον διέκοψε η αρχαιολογική σκαπάνη. Φέρνοντας στο φως αυτά τα δύο έξοχα δείγματα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής.

Δεν ξέρω πόσοι και ποιοι αγωνίστηκαν στη συνέχεια για να μπορούμε εμείς σήμερα να περνάμε από το μουσείο και να θαυμάζουμε ξανά στο φως φερμένους τη Φρασίκλεια και το λεβέντη της... Μπράβο τους! Και τους ευχαριστούμε!

Όμως, να... πειράζει να πω ότι θα προτιμούσα να τους αφήσουν στην ίδια στάση που βρέθηκαν; Να μην ενοχλήσουν τον ύπνο τους;

Λέω πως μερικά αρχαιολογικά ευρήματα δεν είναι μόνο πέτρες ή έστω καλοδουλεμένα μάρμαρα. Έχουν πνοή ζωής. Κι οφείλουμε να τη σεβόμαστε. Να μην τα μετατρέπουμε στο υπ' αρίθμ. τάδε εύρημα λες και είναι μικρόβια στο μικροσκόπιο. Αλλά να βρίσκουμε τρόπο να διασώζουμε και όλη εκείνη την αιθέρια αύρα του μύθου και της ιστορίας που τα τυλίγει...*

_______________________

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Η ιστορία της Φρασίκλειας και της συντροφιάς της γράφτηκε πέρυσι, στις 14 Οκτωβρίου 2009, με αφορμή επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο με μια ομάδα παιδιών από το 12ο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας, τα περσινά μου Τεταρτάκια.

Και είναι η ιστορία αυτή η αρχή μιας μικρής ξενάγησης στους χώρους του Μουσείου - αφιερωμένη από καρδιάς στα νέα μου Τεταρτάκια, τους μικρούς Φαροφύλακες της Ηγουμενίτσας. Που η απόσταση του σχολείου τους από την Αθήνα δεν τους επιτρέπει να γνωρίσουν από κοντά αυτό το καταπληκτικό μουσείο, ίσως το ωραιότερο μουσείο στον κόσμο, αφού φιλοξενεί ό,τι ωραιότερο έφτιαξε ποτέ χέρι ανθρώπου!

Είναι ταυτόχρονα ένα αφιέρωμα προς τιμή των 2.500 χρόνων από τη Μάχη του Μαραθώνα. Γιατί από τότε ξεκίνησε και η "οδύσσεια" της κόρης Φρασίκλειας μέσα στη γη...

Όσο για τη συντροφιά της Φρασίκλειας; Δεν είναι μόνο ο Κούρος που στέκεται δίπλα της.

Υπομονή... και θα γνωρίσετε βήμα βήμα αυτή την παράξενη συντροφιά. Τη συντροφιά της κόρης Φρασίκλειας!

* Όπως δηλαδή έκαναν και οι αρχαίοι Αθηναίοι για τις άλλες Κόρες, τις Κόρες της Ακρόπολης...

** Πηγή πληροφοριών: http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=5441

Σάββατο, 6 Νοεμβρίου. Βρέθηκα στην Αθήνα λόγω των εκλογών. Και ανάμεσα στους αγαπημένους που θέλησα να συναντήσω ήταν και η Φρασίκλεια.

Ευτυχώς - εξαιτίας των εκλογών - το μουσείο ήταν σχεδόν άδειο. Και πρώτη φορά κατάφερα να βρεθώ ολομόναχη στην αίθουσα της Φρασίκλειας. Από τη συνάντηση αυτή και οι επόμενες φωτογραφίες:

Κοιτάξτε κοσμήματα! Προσέξτε ιδιαίτερα τα σκουλαρίκια, σε σχήμα λωτού και αυτά, σαν το λουλούδι που κρατά στο χέρι της.

Αλλά και το χτένισμα... Με το διάδημα που και πάλι λουλουδάκια λωτού έχει...

Και τα σχέδια στο φόρεμά της!

Δεν είναι υπέροχη;

Και τώρα ώρα να προχωρήσουμε. Να γνωρίσουμε και την υπόλοιπη παρέα της Φρασίκλειας. Να γνωρίσουμε δηλαδή όλους εκείνους που κατοικούν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Που μένουν εκεί ακόμη και όταν τα φώτα σβήνουν και οι επισκέπτες αναχωρούν...


Η αίθουσα των Κούρων - αμέσως μετά την αίθουσα της Φρασίκλειας.

Εδώ ο "αρχηγός" είναι ο κούρος Αριστόδικος. Στο βάθος της αίθουσας. Και η αποκορύφωση της αρχαϊκής τέχνης της γλυπτικής στον τομέα των κούρων.

Admin έγραψε:

Γράφουν ακόμη για εκείνη οι επίσημες αρχαιολογικές υπηρεσίες:

ΚΥΡΙΑ ΠΩΣ ΓΡΑΦΕΤΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΥΠΗΡΙΣΕΣ ΚΑΙ ΑΜΑ ΠΑΤΗΣΟΥΜΕ ΜΑΣ ΒΓΑΖΕΙ ΣΕ ΑΛΛΗ ΣΕΛΙΔΑ;;

Άρη, υπόσχομαι την ερχόμενη Τρίτη να κάνουμε μάθημα στο εργαστήριο. Μάζεψε όλες τις απορίες σου και εκεί θα τις λύσουμε...